Hoe werkt geweldloze sociale verdediging?
Je kunt veel meer verdedigen dan je denkt!
India
Gandhi leidt de beroemde Zoutmars van 1930, een opmerkelijk voorbeeld van satyagraha (geweldloos verzet).
Foto: Yann Public domain, via Wikimedia Common Wikimedia Commons
Verdedigen met een Menselijk gezicht
De geschiedenis staat vol met voorbeelden van mensen die zich actief geweldloos verzetten. Ze kregen vaak te maken met gewelddadige regimes en waren desondanks succesvol. Dit waren geen historische toevalligheden; actieve geweldloosheid is krachtig
Het is precies deze kracht die we willen gebruiken om onszelf te verdedigen. We willen mensen in staat stellen om collectief te handelen en zich op een georganiseerde manier te verzetten.
Actief Geweldloos verzet
Over de hele wereld gebruiken mensen de methoden van actief geweldloos burgerlijk verzet om zich te verzetten tegen tirannie en onrecht of om sociale verandering te eisen. Onderzoek bevestigt dat actief geweldloos burgerlijk verzet een succesvol instrument kan zijn – zelfs succesvoller dan gewelddadig verzet.
Geweldloze sociale verdediging maakt gebruik van dit soort verzet, dat bedoeld is om een samenleving effectief te beschermen tegen een militaire aanval van buitenaf, maar ook tegen een gewelddadige staatsgreep van binnenuit.
Soedan
Één van de vele graffiti van de Soedanese revolutie van 2019 om de dictatuur omver te werpen, toont activist Alaa Salah voor een menigte.
Chili
Mensen protesteren tegen sociale ongelijkheid op de Plaza Baquedano in Chili.
Foto: Hugo Morales, CC BY-SA 4.0
Bescherm wat belangrijk voor ons is
Geweldloze sociale verdediging gaat niet over het verdedigen van grenzen of territoria, maar over het behoud van het leven, democratische en zelf bepaalde manieren van leven en de levensbehoeften zonder zich over te geven aan een agressor. Omdat een louter militaire oorlog vernietigt wat verdedigd moet worden. Als kernwapens, biologische of chemische wapens worden gebruikt, dreigt een onvoorstelbare vernietiging.
Geweldloze Sociale verdediging is geen wondermiddel voor oorlog. Veel minder Mensen zullen de dupe worden van actief geweldloze verdediging. De bescherming van mensen, hun sociale verworvenheden, vitale infrastructuur, natuur, milieu en klimaat staat dan voorop.
Hoe werkt het?
Op 26 maart 2022 trok het Russische leger bijvoorbeeld de Oekraïense stad Slavutych binnen, waarbij drie mensen werden gedood en de burgemeester werd gearresteerd. De inwoners van de stad van 25.000 mensen capituleerden niet of namen de wapens niet op – ze demonstreerden. Ze kwamen spontaan naar het centrale plein, zongen het Oekraïense volkslied en eisten de vrijlating van de burgemeester.
Russische troepen probeerden de demonstratie uiteen te drijven. Ze schoten in de lucht en gooiden verdovingsgranaten, maar Oekraïense burgers hielden voet bij stuk en lieten zich niet meeslepen door geweld. Er vonden onderhandelingen plaats, de burgemeester werd vrijgelaten – en de Russische troepen verlieten de stad al na twee dagen.
Bath
Demonstratie tegen de oorlog in Oekraïne.
Foto: Hello I’m Nik
Noors verzet
Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam geweldloos verzet voor. In 1940 bezetten Duitse troepen Noorwegen, het militaire verzet werd na enkele maanden gebroken en de nazi’s namen de regering over. Om de bevolking te onderwerpen, wilden ze ook de scholen controleren en de jeugd daar opvoeden met de ideeën van het nationaal-socialisme.
Maar dit mislukte door het verzet van de leraren. De meerderheid van de leraren weigerde les te geven in de geest van de nazi’s en gaf er de voorkeur aan ontslag te accepteren. Om het verzet van de leraren te breken, zetten de nazi’s tien procent van hen, 1100 mensen, gevangen en stuurden ze naar concentratiekampen.
De nazi’s bedreigden hen met marteling en dood, en sommige leraren stierven in de kampen. Maar hun verzet ging door – totdat de nazi’s het opgaven. De leerkrachten werden vrijgelaten en konden hun lessen voortzetten. Zij verdedigden de scholen.
Kirkenes
Noorse leraren onder dwangarbeid in het kirkenes gevangenenkamp tijdens de bezetting.
Foto: Digitalarkivet, CC BY-SA 3.0
Duitsland
Protestbijeenkomst in Norbertstraße.
Foto: Willy van Heekern, Fotoarchiv Ruhrmuseum
Ruhrkampf 1923
Wat we vandaag kennen uit vele voorbeelden van geweldloos verzet werd in 1923 niet eens ‘uitgevonden’. De Eerste Wereldoorlog was nog maar vijf jaar voorbij en het militaire denken was overal aanwezig. In deze periode werd het industriële hart van Duitsland, het Ruhrgebied, bezet door Belgische en Franse troepen. De Duitse regering reageerde ongewoon: ze capituleert niet, ze verklaart geen oorlog en ze begint geen guerrillaoorlog. Het roept op tot “passief verzet”. Negen maanden lang worstelen de bezettende machten met dit burgerverzet en slagen er uiteindelijk niet in de gewenste doelen te bereiken. Maar de democratie betaalt ook een bittere les, het verzet verlamt de economie en moet eindelijk gestopt worden.
3 Baltische landen
Menselijke keten in de Baltische landen in 1989. De onafhankelijkheid werd geweldloos bevochten.
Foto: Kusurija – Vlastní dílo, CC BY-SA 3.0
Leren van de geschiedenis
In Slavutych in Oekraïne wonnen inwoners een veldslag om hun stad, maar Russische troepen trokken verder en zetten de oorlog voort. Leraren in Noorwegen verdedigden hun scholen tegen nazi-aanvallen, maar Noorwegen bleef een bezet land. Hoewel het verzet in het Ruhrgebied de doelen van de bezetters dwarsboomde, werd ook de jonge Duitse democratie beschadigd. Het uiteenvallen van het verzet was voor veel mensen destijds een bittere teleurstelling.
We kijken naar het verleden om ervan te leren. De voorbeelden laten zien dat actieve geweldloosheid succesvol kan zijn tegen geweld en dat staten ook actief geweldloze strategieën kunnen gebruiken.
Wie doet het?
In alle drie de voorbeelden werd geweldloos verzet gebruikt zonder veel voorbereiding. En dat zie je terug in de beperkte successen. Als we ons actief geweldloos willen verdedigen tegen een aanvalsoorlog, hebben we intensieve voorbereidingen en een gecoördineerde aanpak nodig. Militaire legers bestaan immers ook uit mensen die tegen hoge kosten worden opgeleid en uitgerust. Wat zou er mogelijk zijn als we deze inspanning zouden inzetten voor geweldloze verdediging?
We werken aan een antwoord!
Mensen in regio’s van Nederland zetten zich al in voor het bevorderen van de geweldloze sociale verdediging in hun gebied. In onze campagne hebben we het over regionale groepen of regio’s.